Güç Tutuşurluk – Sardes Tekstil Kimya

Tekstil Ürünlerinde Güç Tutuşurluk

Evlerde; sinema, tiyatro gibi toplu eğlence alanlarında; otobüs, tren gibi toplu taşıtlarda kullanılan tekstil ürünlerinin iyi derecede yanma özelliğine sahip olması oluşabilecek yangınlarda büyük tehlikeye neden olmaktadır. Yangınların başlamasına ve hızla ilerlemesine neden olan tekstil ürünleri, can ve mal kaybına yol açmaktadır.

Yangın oluşumunu ve/ veya alevlerin hızlı ilerlemesini engellemek amacıyla, günümüzde tekstil ürünlerinde güç tutuşur kimyasalların kullanımı büyük önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra, güç tutuşur özelliğe sahip ürünler ile yangın sırasında açığa çıkan zehirli gazların (Karbonmonoksit, Hidrojen Klorür, Hidrojen Siyanid, Hidrojen Bromür) neden olduğu ölümlerin önüne geçilebilir.

Temel amaç güç tutuşur özelliğe sahip ürünler elde etmek olsa da, ürünün konforlu, etkisinin kuvvetli, ürün üzerinde kalıcılık süresinin uzun, tekrarlı yıkamalara karşı dayanıklı ve aynı zamanda çevre dostu olması gerekir.

Tekstil Materyallerinin Yanma Davranışı

Yanma işlemi, bir alev kaynağı ile temas halindeyken tutuşmaya hazır olan bir madde ile yani yanıcı bir madde ile oksijenin reaksiyonu olarak tarif edilebilir. Yanıcı madde, oksijenli ortamda, kendisi için karakteristik bir sıcaklık değeri olan tutuşma sıcaklığına kadar ısıtılması halinde, alev alarak yanmaya başlayacaktır. Yanma oksijen varlığında gerçekleşen hızlı oksitlenmedir. Yanma olayı sırasında yanma için gerekli olan enerjiden daha fazla enerji ortaya çıkar. Yanma olayları ekzotermiktir, ısı ve ışık üretir. Oksijen, yakıt kaynağı veya ısı tüketilinceye kadar devam eder.

Tekstil Lifleri İçin Yanma Döngüsü

Isı sağladığında, piroliz sıcaklığına (Tp) ulaşıncaya kadar lifin sıcaklığı artış gösterir. Piroliz sıcaklığında, lifte kimyasal değişiklikler oluşur. Bu tepkimeden, yanmayan gazlar ( karbondioksit, su, azot oksit, kükürt oksit), kömürleşme artıkları, sıvı parçalanma ürünleri ve yanabilen gazlar (karbonmonoksit, hidrojen klorür, hidrojen siyanür, hidrojen bromür) meydana gelir.

Sıcaklık devam ettikçe, sıvı parçalanma ürünleri daha fazla yanmayan gaz, kül ve yanıcı gaz üretir. Yanma sıcaklığına (Tc) ulaşıldığında, yanıcı gazların oksijenle birleşmesi ile yanma olayı gerçekleşir. Yanma işlemi tarafından sağlanan ısı, lifin piroliz olmaya devam etmesi için gereken termal enerjiyi ve yanma işlemi için daha fazla miktarda yanıcı gazların ortaya çıkmasını sağlar.

Yanma davranışı lifin tipine ve lif karışımının yanında tutuşturma kaynağına, kumaşın tutuştuğu noktaya, alevin temas süresine, çevre sıcaklığına, bağıl neme, ortamdaki hava akımına bağlıdır. Ayrıca, iplik yapısı ve geometrisinin de yanma davranışını etkilediği görülmüştür.

Bazı Liflerin Yanma Özellikleri

Lifler	Tutuşma kolaylığı	Yanma hızı	Kendi kendini söndürme	Erime	Duman yoğunluğu	Yanma esnasında ortaya çıkan zehirli ürünler
Lifler	Tutuşma kolaylığı	Yanma hızı	Kendi kendini söndürme	Erime	Duman yoğunluğu	CO	HCN*	Diğer
Pamuk	Kolay	Hızlı	Hayır	Hayır	Hafif	x	–
Yün	Geç	Yavaş	Genellikle	Hayır	Orta	x	x
Rayon	Kolay	Hızlı	Hayır	Hayır	Hafif	x	–
Polyester	Kolay	Yavaş	Hayır	Evet	Orta	x	–
Polipropilen	Kolay	Hızlı	Evet	Evet	Hafif	–	–
Akrilik	Kolay	Orta	Hayır	Yumuşama	Ağır	x	x
Aramid	Zor	Çok yavaş	Evet	Yumuşama	Hafif	x	–
Poliamid	Zor	Çok yavaş	Evet	Evet	Hafif	–	x	NO₂
PBI (Polibenzimidazol)	Zor	Çok yavaş	Evet	Hayır	Hafif	–	–

*HCN: Hidrojen Siyanür

Liflere Güç Tutuşurluk Kazandırma Yöntemleri

Alev geciktiriciler yapılarına bağlı olarak fiziksel veya kimyasal yöntemlerle eklenerek katı, sıvı ve gaz fazındaki etkileriyle yanma sürecini yavaşlatabilir ya da durdurabilir. Dolayısıyla, tekstil ürünlerinin yanma döngüsünü engellemek için birçok yöntem vardır. Bu yöntemler ile yangının seyrindeki ısınma, ayrışma, tutuşma veya alevin yayılması gibi farklı aşamalara müdahale edilir.

Gaz fazındaki tepkimeler: Halojenli ürünler, piroliz sırasında oluşan OH radikallerini tutarak bunların hızlı bir şekilde oksitlenmesi sağlar ve böylelikle yanma için gerekli olan ısıyı azaltır.
Endotermik reaksiyonlar: Alüminyum hidroksit, alüminyum trihidrat ve kalsiyum karbonat gibi maddelerin bozunurken çevresinden enerji alması ve yanma mekanizmasında tutuşmayan gazların (H₂O, CO₂) oluşması hem yakıtın seyrelmesini hem de lifin piroliz sıcaklığına ulaşmamasını sağlayarak, yanma olayını engeller.
Kül oluşumunu arttıran bileşikler: İntumescent ve nanokompozitler gibi kimyasallar yakıtı piroliz olmayan karbona yani küle dönüşmesini sağlayarak hem piroliz olabilecek yakıtın serbest kalmasını önler, hem de bariyer görevi görür.

Güç Tutuşur Kumaşların Eldesi

Güç tutşur kumaş üretebilmek için çeşitli yöntemler söz konusudur. Bunlar;

Yapısı itibariyle güç tutuşur liflerin kullanımı: Karbon, asbest, cam, polibenzimidazol (PBI), teflon (PTFE), PVC, aramid, poliamid ve modakrilik lifleri.
- İnorganik Cam Lifi: LOI değeri 100 civarındadır. Mekanik, kimyasal ve termal özellikleri cam lifinin içindeki SiO₂ yanındaki CaO ve MgO miktarı belirler.

NOT: Limit Oksijen İndeksi(LOl), bir polimerin yanmaya başlaması için gereken minimum oksijen miktarıdır. LOI ne kadar yüksekse, o malzemenin yanmaya karşı direnci de o kadar yüksektir.

İnorganik Asbest Lifi: Kalsiyum, magnezyum ve demir silikatlarıdır. Kristal yapıdadır. Solunduğunda sağlık açısından risklidir. Kullanımı çoğu ülkede yasaklanmıştır.

Karbon Lifi: Çoğu karbon elyafı poliakrilonitril veya naylon gibi organik lifin inert ortamda kabronizasyonu ile elde edilmektedir. Karbonazasyon 1000^oC de yapılmakta ve 1500 – 2500^oC de ısıl işleme tabi tutulmaktadır. LOI değeri 50 – 55 civarındadır.

Polibenzimidazol: Yüksek termal ve kimyasal dayanıma sahip uzun zincirli aromatik bir polimerdir. Isıya maruz kaldığında erimez, boyut değiştirmez. 450^oC ye kadar ağırlığının % 80 ini muhafaza eder. LOI değeri 38 dir.
Teflon (PTFE): Flor esaslı bir polimerdir. Kimyasallara karşı mükemmel direnci vardır. 260^oC ye kadar yapısını korur. LOI değeri 100 dür.
PVC Lifi: PVC lifleri güç tutuşur yapısı ve ucuzluğu nedeniyle kablo ve diğer ürünlerde kullanılır. LOI değeri 32,5 tur.

Aramid Lifler: Çok iyi termal dirençleri vardır, 371^oC ye kadar etkilenmezler. LOI değeri 32,5 tur.

Poliamid-imid Lifleri: Daha çok diğer liflerle karıştırılır ve yüksek performanslı bir liftir. Daha çok koruyucu kıyafetlerde kullanılır. LOI değeri 32,5 tur.
Modakrilik Lifi: % 35 – % 85 arasında akrilonitril ve bunun yanında vinil klorit içerir. LOI değeri 27 – 31 seviyesindedir.

2.Güç tutuşur lif eldesi

Liflerin kopolimerizasyon ve kimyasal modifikasyon ile yapılarının değiştirilmesi: Polimeri, bazı kimyasallarla reaksiyona sokarak güç tutuşan ürüne dönüştürme işlemidir. Kopolimerleşme işleminde, alev geciktirici özellik sağlayan birimler molekül zincirinin içerisine kimyasal olarak yerleştirilir ve böylelikle malzeme alev geciktirici özellik kazanır. FR viskoz, FR PES, FR Nylon, FR yün bu şekilde elde edilen ürünlerdir. Ancak, başarılı bir yöntem olan kopolimerleşme tepkimelerinin oldukça hassas değişkenlere bağlı ve yüksek maliyetli olması dezavantajıdır. Ayrıca, bu yöntemde halojen, fosfor ve silikon bazlı malzemeler kullanılır.
Sentetik polimere lif çekimi esnasında güç tutuşurluk sağlayan kimyasalların ilave edilmesi: Sentetik polimerlere lif çekiminden önce güç tutuşur kimyasallar ilave edilerek güç tutuşur özellik kazandırılır. Bu kimyasallar, organik fosfor bileşiklerini ve antimon oksit ile birlikte organik halojen bileşiklerini içermektedir. İnorganik alev geciktiriciler ise, metal hidroksitler ve metal hidroksi karbonatlardır. Bu metal bileşikleri ısındıklarında bozunur ve yanıcı olmayan su buharı ve/veya karbondioksit açığa çıkar. Böylelikle hem seyreltme hem de koruyucu etki oluşur. Akrilik, poliamid ve polyester liflerini örnek olarak verebiliriz.

3.Güç tutuşurluk sağlayan kimyasallar ile kumaşın işlem görmesi:

Güç tutuşur kimyasalın kumaş yüzeyine uygulanması ile ateş ve malzeme arasında yanmaya dayanıklı bir ara yüzey oluşturulmuş olur. Bu işlem farklı şekillerde gerçekleştirilir;
Emdirme ve ardından kurutma işlemi amonyum fosfat gibi suda çözünen maddeler ile gerçekleştirilen çoğu zaman dayanıksız bir yöntemdir.
Emdirmenin ardından ısıyla sabitleme işlemi yapılır. Güç tutuşurluk eldesinde kullanılan Pyrovatex, Afflamit ve Antiblaze TFR1 gibi fosfonamit sistemlerinin uygulanması için çok uygundur.
Dayanıklılığı ve terbiye işleminin dayanımını arttırmak için emdirme işleminin ardından kimyasal ile sabitleme işlemi yapılır.
Güç tutuşur kimyasalın bir bağlanma patı ile kumaşın arka yüzeyine aktarılması işlemidir.

Güç Tutuşurluk Test Metodları

Farklı değişkenlere bağlı olarak birçok test bulunmaktadır. Bunlardan bazıları;

BS 5852 Döşemelik Koltuk ve Oturma Yerlerinde Yanmazlık Testi: Yöntemde farklı ısı yoğunluğuna sahip 8 tip ateşleme kaynağı vardır. En sık kullanılanlar 0,1 ve 5’tir. Dikey ve yatay konumdaki süngerlerin üzerine test kumaşı monte edilerek bir test düzeneği hazırlanır.

Kaynak 0: İçin için yanan sigara, test düzeneğinde oturma yeri ile sırt arasına yerleştirilir ve boydan boya yanmasına izin verilir. Kumaşın dikey ve yatay yönünde sigaranın konduğu noktadan itibaren toplamda 100 mm’den az bir yanma varsa ve testten 60 dakika sonra kumaşta herhangi bir yanma, duman, sıcak eriyik yoksa kumaş testten geçer.

Kaynak1: Alev kaynağı test düzeneğinde oturma yeri ile sırt arasına yerleştirilir ve test 20 sn boyunca tutulur. Alev kumaştan uzaklaştırıldıktan sonra en fazla 2 dakika sonra kumaşta herhangi bir yanma meydana gelmiyorsa, alevden sonra en fazla 15 dakika sonra herhangi bir duman, ısı çıkışı veya sıcak eriyik yoksa ve alevin kumaşa tutulduğu noktadan itibaren toplamda 100 mm’den daha az bir hasar varsa ( dikey sırt kısımdaki hasara izin vardır) kumaş geçer.

Kaynak 5:

40×40 mm ebadında, birbirine yapıştırılmış ahşap plakalardan oluşan beşik, test düzeneğinde oturma yeri ile sırt arasına yerleştirilir ve ateşlenir. Alev 10 dakika içinde sönüyorsa, en fazla 60 dakika sonra herhangi bir duman, ısı çıkışı veya sıcak eriyik görünmüyorsa, kumaş üst kenar hariç, test yüzeyinin herhangi bir kenarına kadar yanmamışsa ve her iki süngerde de herhangi bir delik oluşmamışsa kumaş geçer.

2.BS EN 1021

BS EN 1021-1 Mobilya – Döşemeli ile Kaplanmış Mobilyanın Yanabilirliğinin Tespiti – Bölüm 1: Yanma Kaynağı İçin İçin Yanan Sigara.

Oturma elemanının döşemesinde kullanılan döşeme kaplamaları ve dolgu maddeleri gibi malzeme birleşimlerinin içten içe yanan bir sigaraya maruz bırakıldığında yanabilirliğinin değerlendirilmesi yöntemini kapsar.

Sigaranın ucu yakılır. Sigara, 5-8 mm yandığında test düzeneğinde oturma yeri ile sırt arasına yerleştirilir. Sigara yerleştirildikten 1 saat sonra kumaşın ve alt malzemenin yanması veya için için yanması malzemenin uygun olmadığını gösterir. Bu durumda, test başka bir noktada daha gerçekleştirilir. İki deneme sonrasında yanma olmadığı takdirde malzeme testten geçer.

EN 1021-2 Mobilya – Döşemeli ile Kaplanmış Mobilyanın Yanabilirliğinin Tespiti – Bölüm 2: Yanma Kaynağı Kibrit Alevi Eşdeğeri.

Oturma elemanının döşemesinde kullanılan döşeme kaplamaları ve dolgu maddeleri gibi malzeme birleşimlerinin küçük bir aleve maruz bırakıldığında yanabilirliğinin değerlendirilmesi yöntemini kapsar.

Ateş kaynağını yaklaşık 35 mm lik bir alev yüksekliğine sabitlenir ve 2 dk sabitlenmesi beklenir. Ateş kaynağı, test düzeneğinde oturma yeri ile sırt arasına yerleştirilir. Malzeme, 15±1 sn boyunca ateşe maruz bırakıldıktan sonra düzenek malzemeden uzaklaştırılır ve yanma süreci incelenir. Yanma veya için için yanma, ateş kaynağı uzaklaştırıldıktan 120 sn kadar durursa göz arda edilir. Eğer, 120 sn den uzun sürerse, malzemenin uygun olmadığı anlamına gelir ve test tekrarlanmalıdır.

3.BS 7176 Ev Dışı Koltuklar için Döşemeli Mobilyalarda Yangın Testi:

Düşük Tehlike İçin Test Yöntemi: BS EN 1021- 1’de belirtildiği gibi için için yanan sigara, BS EN 1021-2’de belirtilen alev eşdeğeri ile eşleştirilir. Tipik örnekler: kolejler, gündüz merkezleri, sergiler, müzeler, ofisler, okullar, üniversiteler…

Orta Tehlike İçin Test Yöntemi: BS EN 1021-1’e göre için için yanan sigara, BS EN 1021-2’ye göre alev eşdeğeri ile eşleştirilir ve BS 5852’ye göre döşeme kompozitleri için ateşleme kaynağı 5’e dayanıklılık. Tipik örnekler: kumarhaneler, hastaneler, pansiyonlar, halka açık eğlence yerleri, kamu binaları, halka açık salonlar, halk evleri ve barlar, restoranlar, servis pislikleri..

Yüksek Tehlike İçin Test Yöntemi: BS EN 1021-1’e göre için için yanan sigara, BS EN 1021-2’ye göre alev eşdeğeri ile eşleştirilir ve BS 5852’ye göre döşeme kompozitleri için ateşleme kaynağı 7’ye dayanıklılık. Tipik örnekler: açık deniz kurulumları, belirli hastane koğuşlarında ve pansiyonlarda uyku konaklaması.

Çok Yüksek Tehlike İçin Test Yöntemi: BS EN 1021-1’e göre için için yanan sigara, BS EN 1021-2’ye göre alev eşdeğeri ile eşleştirilir ve BS 5852’ye göre ateşleme kaynağı 7’ye dayanıklılık. Tipik örnekler: kilitli psikiyatrik konaklama, hapishane hücreleri.

4.NFPA 701 Tekstillerin ve Filmlerin Alev Yayılımı için Standart Yangın Test Yöntemi:

Test bir kabin içerisinde yapılır. Standartta belirttiği boyuta test numunesi kesilir, ağırlığı ölçülür ve pim yardımıyla cihaza asılır. Brülör açılır ve alev boyu 100 mm olacak şekilde ayarlanır. Numune 45±1 sn aleve maruz bırakılır. Test sırasında oluşan ateşli damlamaların yanma süresi, numunenin son alevi gibi parametreler gözlemlenir. Numunenin son ağırlığı ölçülerek yüzde kütle kaybı hesaplanır. Eğer, numune 2 saniyeden kısa bir son alev oluşturuyorsa, 10 adet numunenin ortalama ağırlık kaybı bir numune ağırlığının %40’ı veya daha azsa ve numune taban damladıktan sonra alev almaya devam etmiyorsa kumaş testi geçer.

Test Yöntemi 1: Kamusal alanda kullanılan perde ve gölgeliklerin testleri yapılır. Alan yoğunluğu 700 g/m²‘ye eşit veya daha az olan malzemelerde uygulanır.

Test Yöntemi 2: Vinil kaplı kumaş karartma astarları veya vinil kaplı kumaş karartma astarı kullanan astarlı perdeler, plastik filmlerde uygulanır. Alan yoğunluğu 700 g/m²‘den büyük olan malzemelerde uygulanır.

5.NF P 92 – 503 ( M1 Testi) Yapı Malzemeleri Yanma Testi:

Kumaş belli boyutlarda kesilerek, 45° açıyla cihaza yerleştirilir. Kumaşa elektrikli brülör ile sürekli ısı uygulaması yapılır ve aynı zamanda, 30 mm uzunluğunda bir gaz alevi, 5 dakika boyunca 30 saniyede bir numune üzerine 5 sn uygulanır. Alev alındıktan sonra, kumaşın yanmaya devam ettiği süre, yanan kumaştan düşen yanma damlacıkları varlığı ve yanma hasarının boyutu tespit edilir. NF P92-503 standardına benzeyen diğer standartlar ise şunlardır:

NF P92-504 Alev kalıcılık testi ve alevin yayılma hızı:

Belli boyutlarda kesilen numune U şeklindeki çerçeveye yerleştirilir. Brülör, alt kenarın 40 mm üzerinde olmalıdır. Alev kumaşa 3 saniyede bir 5 saniye boyunca temas ettirilir ve 10 defa yana doğru aynı işlem tekrarlanır. Alev kaynağı numune üzerinden çekildikten sonra kumaşın yanmaya devam ettiği süre, yanan kumaştan düşen yanan damlacıkların varlığı ve yanma hasarının boyutu tespit edilir.

NF P92-505 Termal erime malzemeleri için kullanılan test – Damlama testi: Eğer NF P92-503 ve NF P92-504 testlerinde yanma gerçekleşsin veya gerçekleşmesin, eriyik damlaları ortaya çıkıyorsa, NF P92-505 testinin mutlaka yapılması gerekmektedir. Belli boyutlarda kesilen numune, ızgaranın üzerine yerleştirilir. Alttaki damlama ızgarasına üstüne ise hidrofilik pamuk konur. Epiradyatör numunenin üzerine getirilerek test başlatılır. 5 dk boyunca gözlem yapılır. Test sonucunda, herhangi bir alevli veya alevsiz damlanın düşüp düşmediği, pamukta herhangi bir alevli yanmanın olup olmadığı ve test numunesinde alevlenme meydana gelirse bu alevin süresi (alevlenme 3 saniyeden fazla olursa dikkate alınmalı) tespit edilir.

6.DIN 4102-4 ( B1 Testi) Yapı Malzemelerinin ve Bileşenlerinin Yangın Davranışı:

Söz konusu malzemelerin yangın davranış sınıfları, standarda göre şu şekildedir:

A sınıfı yapı malzemeleri: A1 ve A2 sınıfları yanmaz malzemeler.
B sınıfı yapı malzemeleri: B1 kolayca yanıcı değil, B2 yanıcı ve B3 kolayca yanıcı malzemeler.

Sınıf belirleme testleri için başlangıç noktası B2 sınıfıdır. Bu sınıfı geçemeyen numuneler, kolay yanabilir (B3) sınıfında kabul edilir. B2 sınıfı testlerini geçen numunelerin, B1 sınıfı olarak kabul edilebilmesi için ek testlerden geçmesi gerekir.

B1 testi için, belli boyutlarda kesilen dört adet kumaş 250×250 mm ölçülerindeki bir kare etrafına dikey olarak baca halinde birleştirilerek deney aparatına yerleştirilir. Düzeneğin altında, her numunenin alt kenarına yakın hizada, yüzeyden 25 mm mesafede alev verebilecek 32 adet kare biçimli şalome bulunur. Numuneler, 10 dk süreyle alt kenarlarından aleve maruz bırakılır. Deney süresince fırın bacasından çıkan gazların sıcaklığı 200^oC’yi aşmadığı ve numunelerdeki tahribat oranının %85’i geçmediği takdirde numune B1 sınıfına dahil edilir.

B1 sınıfındaki kolay yanmayan malzeme testini geçen numuneye, A2 ve ardında A1 testleri uygulanır.

7.DIN 53438

DIN 53438 -2 Yanıcı Malzemelerin Testi – Küçük Bir Alevle Tutuşmaya Tepki – Kenar Ateşleme için Standart Test: Kenar alevlerine maruz kaldığında numunenin davranışını belirlemek için yapılan testtir. Standartta uygun olarak kesilen numune dikey konumda yerleştirilir. Alt kenarı baz alarak yukarıya doğru 150 mm lik bir ölçüm noktası belirlenir. Alev yüksekliği 20 mm olacak şekilde ayarlanır ve alev kumaş kenarına 15 sn tutulur. Alev uygulamasının başlangıcından test numunesi üzerindeki alevin sönmesine veya yanan test numunesinin alev ucunun ölçüm noktasına ulaşmasına kadar geçen yanma süresi ölçülür. Alev söndükten sonra numune parlamaya devam ederse, numune üzerindeki alevin sönmesi ile için için yanma olgusunun sona ermesi arasındaki için için yanma süresi ölçülür.

DIN 53438 -3 Yanıcı Malzemelerin Testi – Küçük Bir Alevle Tutuşmaya Tepki – Yüzey Tutuşması için Standart Test Yöntemi:

Yüzey alevlerine maruz kaldığında malzemelerin davranışını belirlemek için yapılan testtir. Test edilecek kumaştan 10 adet numune belli boyutlarda kesilir. Numune, alt kenarından 40 mm (alt işaret) ve 90 mm (üst işaret) olacak şekilde işaretlenir. Alev yüksekliği 20 mm olacak şekilde ayarlanır ve alev kumaş kenarına 15 sn tutulur. Alev uygulamasının başlangıcından test numunesi üzerindeki alevin sönmesine veya yanan test numunesinin alev ucunun ölçüm noktasına ulaşmasına kadar geçen yanma süresi ölçülür.

Kaynaklar

Tekstilde Güç Tutuşurluk, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi; Pamuk/ Polyester Karışımı Dokuma Kumaşlarda Güç Tutuşurluğun Sağlanmasına Yönelik Apre Kimyasalının Geliştirilmesi, İstanbul Teknik Üniverisitesi Yüksek Lisans Tezi; Alev Geciktirici Teknolojiler, Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi; Ev Tekstiline Yönelik Kullanılan Kumaşların Güç Tutuşurluk Özelliğinin Geliştirilmesi, Uludağ Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi; Gamatest Laboratuvarı; https://www.eurolab.net/; https://www.ersoz.com.tr/images/ersoz2018_yp.pdf; https://www.fr-one.com/en/